Web Analytics Made Easy - Statcounter
به نقل از «عصر ایران»
2024-04-30@07:34:56 GMT

هیئت منصفه تماشاچی دادگاه نیست

تاریخ انتشار: ۵ مهر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۷۶۹۵۹۵

علی رضایی ، وکیل دادگستری در روزنامه هم میهن نوشت:    روز گذشته هیئت عمومی دیوان‌عالی کشور ضمن تفسیری ناصواب از ماده ۴۳ قانون مطبوعات با صدور رای وحدت رویه‌ای جدید، وجود نهاد هیئت منصفه در حقوق ایران را عملاً بلاموضوع نمود.   نهاد هیئت منصفه در حقوق ایران سابقه‌ای به بلندای۹۲سال دارد و اولین قانون در این مورد به سال ۱۳۱۰بازمی‌گردد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

هیئت منصفه یا جوری (jury) در نظام‌های دادرسی کیفری عبارتند از گروهی از اقشار مختلف جامعه، که به‌عنوان نماینده افکار عمومی در جلسات رسیدگی به برخی جرائم در دادگاه حضور یافته و با قضات در اتخاذ تصمیم نهایی همکاری می‌کنند.   در نظام حقوقی فعلی ایران نیز، مطابق اصل ۱۶۸ قانون اساسی، قانون مطبوعات، قانون هیئت منصفه، قانون فعال نمودن هیئت منصفه و النهایه ماده ۳۰۵ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ بر استمرار و فعالیت نهاد هیئت منصفه در نظام دادرسی کیفری تاکید شده و مقرر گردیده است: کلیه جرائم سیاسی و مطبوعاتی باید به صورت علنی در دادگاه کیفریِ یک مرکز استانِ محل وقوع جرم، با حضور هیئت منصفه رسیدگی شود. مطابق تبصره ماده ۳۰۵، احکام و ترتیبات هیئت منصفه، به شرح قانون مطبوعات با اصلاحات بعدی و آیین‌نامه آن قانون می‌باشد.   مطابق ماده ۴۳ قانون مطبوعات، پس از اعلام ختم رسیدگی، بلافاصله اعضای هیئت منصفه به شور پرداخته و نظر کتبی خود را در دو مورد زیر به دادگاه اعلام می‌دارند:   الف - متهم، بزهکار است یا خیر؟ ب ـ در صورت بزهکاری آیا مستحق تخفیف است یا خیر؟   پس از اعلام نظر هیئت منصفه، دادگاه در خصوص مجرمیت یا برائت متهم اتخاذ تصمیم نموده و طبق قانون مبادرت به صدور رأی می‌نماید.   مطابق تبصره ۲ ماده مرقوم در صورتی که تصمیم هیئت منصفه بر بزهکاری متهم باشد، دادگاه می‌تواند پس از رسیدگی رأی بر برائت صادر کند.   فلسفه وضع و تاسیس نهاد هیئت منصفه از منظر دادرسی عادلانه بر دو رکن استوار است:   1) امکان مشارکت عامه مردم در فرایند دادرسی‌های کیفری به‌ویژه در جرایم سیاسی و مطبوعاتی که جنبه عمومی‌ آن غلبه دارد را فراهم می‌کند.   2) از آنجا که قوه قضائیه به‌عنوان یک نهاد حاکمیتی ممکن است تحت تاثیر ملاحظاتی غیرحقوقی قرار گیرد، تاسیس نهاد هیئت منصفه، موجب تضمین بی‌طرفی مرجع رسیدگی‌کننده به جرایم سیاسی و مطبوعاتی است.   متاسفانه روز گذشته هیئت عمومی دیوان‌عالی کشور با نادیده انگاشتن فلسفه وضع نهاد هیئت منصفه و در مقام رفع اختلاف رای شعبه ۲۶ دیوان عالی کشور که معتقد است: نظر هیئت منصفه مبنی بر بی‌گناهی متهم برای دادگاه کیفری یک لازم‌الاتباع نیست و نظر مخالف آن در شعبه ۱۷ دیوان که معتقد است: نظر هیئت منصفه مبنی بر بی‌گناهی متهم برای دادگاه لازم‌الاتباع است، نظر شعبه ۲۶ دیوان را تایید و عملا وجود هیئت منصفه را بلاموضوع کرد.   تفسیر اکثریت قضات دیوان از دو منظر، مغایر اصول کلی حقوقی است. زیرا این نظر از یک سو تفسیری کاملا موسع و به ضرر متهم است (مغایر اصل تفسیر مضیق به نفع متهم) و از سوی دیگر با این تفسیر هیئت عمومی دیوان عالی، عملا وجود هیئت منصفه بلاموضوع می‌شود.   تفسیر مطابق موازین حقوقی از ماده ۴۳ قانون مطبوعات (با ملحوظ نظر قراردادن فلسفه وضع هیئت منصفه) این است که دادگاه در صورت عقیده هیئت منصفه بر برائت متهم، ملزم به تبعیت از نظر آن هیئت است؛ زیرا نظر هیئت منصفه بر تبرئه، براساس اصل کلی برائت است و لازم‌الاتباع.   اما در صورتی‌که هیئت منصفه عقیده بر مجرمیت متهم داشته باشد، دادگاه ملزم به تبعیت از نظر هیئت منصفه نیست، زیرا در اینجا دادگاه باید از اصل قانونی بودن جرایم و مجازات‌ها متابعت کرده و به‌رغم نظر هیئت منصفه، نسبت به اجرای قانون متعهد بماند.   این تفسیر از ماده ۴۳ قانون مطبوعات نه‌تنها موافق اصل کلی تفسیر مضیق به نفع متهم و نیز اصل کلی برائت است بلکه به روشنی از مفهوم مخالف تبصره‌های این ماده نیز قابل برداشت است.   در نتیجه با وجود رای وحدت رویه‌ای که دیروز در هیئت عمومی دیوان عالی وضع شد، هیئت منصفه به‌عنوان یک نهاد صرفاً تماشاچی در دادگاه‌ها خواهد بود.   اداره حقوقی قوه قضائیه نیز قبلا در چندین نظر متعدد استدلال نموده است: با لحاظ اصل ۱۶۸ قانون اساسی مبنی بر لزوم حضور هیئت منصفه در جرایم سیاسی و مطبوعاتی و فلسفه وضع این اصل در این قبیل جرایم علی‌الاصول دادگاه باید بنابر نظر هیئت منصفه حکم برائت یا محکومیت صادر نماید ولی در جهت رعایت حقوق متهم و موافق با اصل برائت در تبصره ۲ ماده ۴۳ قانون مطبوعات به دادگاه اجازه داده شده تا به‌رغم نظر هیئت منصفه دائر بر گناهکاری متهم، رأی برائت وی را صادر کند و از این تبصره نمی‌توان قاعده کلی مبنی بر عدم لزوم تبعیت دادگاه از نظر هیئت منصفه را استخراج کرد و الا تأسیس هیئت منصفه امری عبث خواهد بود کـه بـااصل ۱۶۸ قانون اساسی نیز منافات دارد. بنابراین چنانچه نظر هیئت منصفه بر بی‌گناهی متهم باشد، دادگاه نمی‌تواند رأی به محکومیت صادر نماید. کانال عصر ایران در تلگرام

منبع: عصر ایران

کلیدواژه: هیئت منصفه دادگاه قوه قضائیه هیئت عمومی دیوان عالی سیاسی و مطبوعاتی نظر هیئت منصفه هیئت منصفه هیئت منصفه فلسفه وضع

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.asriran.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «عصر ایران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۷۶۹۵۹۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

در دادرسی کودکان به‌دنبال عدالت ترمیمی  هستیم

معاون حقوق عامه دادستان کل کشور گفت: اگر میخواهیم دادرسی عادلانه در مورد اطفال و نوجوانان داشته باشیم، نیازمند آیین دادرسی افتراقی و  ساختارهای مناسب هستیم.

به گزارش ایسنا، غلامعباس ترکی در نشست  نقد و بررسی اکران فیلم "بی بدن" که عصر امروز در دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران برگزار شد، گفت: اگر چه نویسنده و کارگردان و عوامل دیگر این فیلم  میگویند برداشت آزاد از پرونده آرمان و غزاله را داشتیم ولی روایت داستان این طور نیست و این مقدار شباهت عجیب است و چند اشکال دارد. یکی از اشکالات این است که  حریم خصوصی افراد را نقض می کند و  وقتی اتفاقاتی را در جریان فیلم نشان می دهیم مثل نشست و برخواست  یک وکیل با کارچاق کن و ... ممکن است مصداق رفتار مجرمانه باشد و  از این جهت لازم است که این موارد را  رعایت کنیم و یک هشدار است.

وی افزود: در کل این فیلم اقدام  شایسته ای است که به یک موضوع  اجتماعی پرداخته است‌ اما ارتباط نزدیک تر سازندگان فیلم با کارشناسان حقوقی قبل از اینکه فیلم نهایی شود، به اتقان فیلم  بسیار کمک می کند. قوه قضاییه از این شفافیت و نقدپذیری استقبال می کند و آمادگی همکاری در این زمینه را دارد.

ترکی درباره دادرسی افتراقی کودکان و ماده ۹۱ قانون مجازات اسلامی گفت:  هدف  دادرسی کودکان با بزرگسالان متفاوت است.  در دادرسی بزرگسالان بدنبال سزادهی و اهداف دیگر هستیم ولی در دادرسی کودکان بدنبال عدالت ترمیمی  و ابعاد حمایتی هستیم و  این موضوع را نسبت به کودکانی  که در معرض  مخاطره آمیزی  قرار گرفته اند، دنبال می کنیم.

وی با اشاره به ماده ۹۱ قانون مجازات اسلامی مصوب ۹۲ گفت: طبق این ماده، در جرائم موجب حد یا قصاص هرگاه افراد بالغ کمتر از هجده سال، ماهیت جرم انجام شده و یا حرمت آن را درک نکنند و یا در رشد و کمال عقل آنان شبهه وجود داشته باشد، حسب مورد با توجه به سن آنها به مجازاتهای پیش بینی شده در این قانون محکوم می‌شوند. همچنین طبق تبصره ماده ۹۱ قانون مجازات، دادگاه برای تشخیص رشد و کمال عقل می‌تواند نظر پزشکی قانونی را استعلام یا از هر طریق دیگر که مقتضی بداند، استفاده کند.

ترکی افزود: از حیث تکلیفی که ماده ۹۱ قانون مجازات اسلامی مقرر کرده و مجازات حد و قصاص را برای افراد زیر ۱۸ سال منتفی می کند،  شاهد رویه مختلف بین محاکم هستیم و  به همین دلیل  قوه قضاییه، دستورالعمل چگونگی احراز رشد و کمال عقل افراد بالغ کمتر از ۱۸ سال شمسی را در آبان ماه سال ۱۴۰۲  تدوین کرده است؛ البته این دستورالعمل هم  قابل نقد است و چند ماده مختصر دارد و بیشتر توصیه است و  جامعیت لازم را ندارد.

وی گفت: اگر میخواهیم دادرسی عادلانه در مورد اطفال و نوجوانان داشته باشیم، نیازمند آیین دادرسی افتراقی و  ساختارهای مناسب هستیم. نیازمند ضابطین تخصصی در مورد اطفال و نوجوانان هستیم که در ماده ۶ قانون‌ حمایت از کودکان و نوجوانان  پیش بینی شده و از سال ۹۹ روی زمین مانده و از  داشتن پلیس اطفال و نوجوانان محرومیم؛ لذا نیازمند دادسرای تخصصی مخصوصا اطفال و نوجوانان هستیم.

ترکی ادامه داد: در فیلم بی بدن هم‌ تحقیقات توسط دادسرای جنایی انجام شده و مناسب بود اما انجام تحقیقات توسط دادسرای تخصصی در راستای دادسرای افتراقی و برای تامین دادرسی عادلانه ویژه اطفال بسیار موثر است و نیازمند نظام مشاوره و مددکاری برای رسیدگی به اطفال و نیازمند مراکز تخصصی پس از خروج آنها از زندان هستیم. باید در رسیدگی به جرایم اطفال، پلیس ترمیمی و قاضی و مددکار و بازپرس ترمیمی داشته باشیم.

وی در پایان  گفت: پرونده آرمان و غزاله بدلیل عدم وجود جسد، پرونده استثنایی بود و قضات متعددی بر روی این پرونده کار کردند و با استناد به اسناد و مدارک موجود  به این علم رسیدند که  قتل واقع شده است.

انتهای پیام

دیگر خبرها

  • خبر خوش برای کارگران/ شکل قراردادهای موقت تغییر می‌کند؟
  • ماجرای عجیب قتل حسین به دست «ع» گدا
  • عکس | مبلغ گواهی اسقاط خودروهای مونتاژی افزایش یافت
  • در دادرسی کودکان به‌دنبال عدالت ترمیمی  هستیم
  • دادگاه‌های صلح در تهران ایجاد شود
  • دادگاه‌های صلح در تهران تشکیل می‌شود؟
  • آشنایی با قانون مدنی؛ مقدمه
  • فاجعه برجام در انتظار لایحه عفاف!
  • تهیه‌کننده متهم به تجاوز، باید دوباره محاکمه شود
  • محدودیت اعطای پایه‌های تشویقی اعضای هیئت علمی لغو شد